روزنامهي آمريكايي «نيويورك تايمز» در شماره روز 24 مارس سال 1895 خود و به مناسبت انتشار ويرايش جديدي از كتاب «قواعد نظام رابرتز» [1] مقالهاي منتشر كرده و در آن به اين پرسش ميپردازد كه «چه كساني لايق جمهوري» هستند؟ اين مقاله در پاسخ به اين پرسش مينويسد فقط كشوري لايق جمهوري است كه مردمش بتوانند نشستهاي شهري را به نحو مناسب برگزار كنند. نشست شهري به نشستهايي عمومياي گفته ميشود كه ساكنان يك شهر در آن حضور مييابند تا با اكثريت آراء در مورد نحوهي مديريت شهري تصميم گيري كنند. نويسندهي مقاله با اشاره به اينكه تمام دانشگاهيان آمريكا قواعد عرف پارلماني را بلد هستند و در هر روستاي آمريكا دست كم يك پارلمانتارين ميتوان يافت كه قواعد ادارهي نشستها را ميداند، نتيجه ميگيرد كه مردم آمريكا شايستگي حكومت جمهوري را دارا هستند. در انتهاي اين مقاله نيز خاطر نشان شده كه تا تاريخ انتشار ويرايش جديد كتاب «قواعد نظام رابرت» در 117 سال پيش، 173000 نسخه از آن كتاب فروش رفته بوده است. فروش اين كتاب فقط از دو ويرايش «قواعد نظام رابرت» و «قواعد نظام رابرت بازنگري شده» تا سال 1951 به پنج ميليون نسخه رسيده است و امروز چاپ يازدهم آن نيز كه در سال 2011 منتشر شد به عنوان آخرين ويرايش آن به عنوان مرجع پارلماني انجمنها انتخاب ميشود.
در اين كتاب مجموعهي قواعد ناظر بر انواع پيشنهادهاي پارلماني و رويههاي ادارهي مجامع انواع سازمانهاي دموكراتيك با رويكرد فلسفهي حقوق تشريح شده است و هيچ انجمني از يادگيري اين قواعد و ارجاع و استناد به آنها بينياز نيست.
شبكه اطلاع رساني پيام كارفرمايان، تا كنون ضمن انتشار برگردان اين كتاب، مقالات متعددي نيز در اين زمينه منتشر كرده است و علاقمندان براي يافتن آنها ميتوانند كليد واژهي عرف پارلماني را جستجو كنند تا به تمام اين مقالات دسترسي داشته باشند. اما برگردان مقالهي نيويورك تايمز» در ادامه تقديم ميشود؟:
قانون پارلماني
مدتها پيش كسي گفت فقط كشوري لايق جمهوري است كه مردمش بتوانند نشستهاي شهري را به نحو مناسب برگزار كنند. به شيوهي استتناجي بايد به اين گزاره افزود كه در ايالات متحده ما ميدانيم چگونه نشستهاي شهري مناسب را برگزار كنيم و اين كار را طبق يك قاعده انجام ميدهيم. البته وقتي مردم در نشستهاي شهري حضور مييابند تا تعيين كنندكه شهرهايشان نسبت به موضوعهاي مورد علاقهي آنان چه بايد بكنند، مواردي از بينظمي بروز مييابد، اما عموم مردم آمريكا در نشستهاي شهري به شيوهاي مناسب رفتار ميكنند واجازه ميدهند تا اكثريت حكومت كند.
خارچ از رسم آمريكايي برگزاري نشستهاي شهري، احترام نسبت به آنچه كه به عنوان «قانون پارلماني» شناخته ميشود، فوق العاده ارتقاء يافته است، و در هيچ كشور ديگري اين اندازه به مقررات برگزاري منظم نشستها توجه نميشود. غيرممكن است در اين كشور يك روستا را پيدا كنيد كه دست كم يك نفر در آن نباشد كه مردمش وي را به عنوان «پارلمانتارين» نشناسند.
دانشگاهيان همه پارلمانتارين هستند. به سختي يكي از آنان فارغالتحصيل ميشود در حاليكه نتواند به عنوان رئيس جلسه، يك كنوانسيون ملي سياسي يا حتي يك كنگره مجلس قانونگذاري را اداره كند. آنان ميآموزند كه در نشستهاي درسي و در مجامع مذاكراتي خود اخطار نظامنامهاي بدهند، و اصلاحيهها و جايگزينها را پيشنهاد كنند. ماسونها، آد فلوها [2]، شواليههاي پتياس [3]، و صدها انجمن سري ديگر، و البته پسران مالت نيز، نشستهاي خود را طبق، به اصطلاح، روش پارلماني برگزار ميكنند. حتي زنان نيز دريافتهاند كه لازم است قانون پارلماني را ياد بگيرند. عاليترين نوع نشست آنان ديگر نشست محرمانهي «انجمن ميسيونري كليسا» نيست، بلكه زنان اين روزها كنوانسيونهاي بزرگ برپا ميكنند و رئيسان اين كنوانسيونها چكشها را روي ميز ميكوبند، رسميت جلسه را اعلام ميكنند، و حتي حد نصاب را ميشمارند.
پس جاي تعجب ندارد، مردم پارلمانياي كه ما هستيم، ببينيم كه ويرايش جديد «قواعد نظام رابرت»، كه اكنون به عنوان يك اثر استاندارد شناخته ميشود و از سوي بسياري از مردم به عنوان بهترين كتاب در نوع خودش براي استفاده در نشستهاي شهري، انجمنها و انواع مجامع تصميمگيري شناخته شده است، چاپ شده باشد. ويرايش جديد در هزار نسخه به چاپ رسيده و به نسخههايي كه پيش از اين منتشر شده افزوده ميشود و به تيراژ 173 هزار نسخه ميرسد. ويرايش جديد به طور كلي مشابه ويرايش قبلي است، اما، در جهت انطباق بيشتر با استفاده در كنگره و با اصول بنيادين قانون پارلماني، چند تغيير در آن داده شده است.