قواعد و رويههاي مربوط به معرفي نامزدها و انتخاب مسؤلان در انجمنها و سازمانهاي دموكراتيك قواعد بسيار ساده و شناخته شدهاي هستند. با اين همه، مقايسه رويههاي انجمنها و سازمانهاي ايراني در اين زمينه، با روشهاي استانداردي كه در عرف پارلماني وجود دارد نشان ميدهد كه برخي از نكات ظريف قواعد استاندارد، كه اتفاقاً در جهت تحكيم مباني دموكراسي هستند، ناديده گرفته ميشوند.
پا به پاي توسعهي جوامع و ناكارآمدتر شدن روشهاي غيردموكراتيك در ادارهي امور انساني، نياز به قواعد جامعتر و كاملتر مربوط به بازي دموكراسي روز به روز بيشتر احساس خواهد شد. كتاب مرجع «قواعد نظام رابرت» كه با عنوان موقت «نظامنامهي انجمن» به فارسي ترجمه و به زودي منتشر خواهد شد، مجموعهي كاملي از قواعد عرف پارلماني است كه در سال 1876 از سوي فردي به نام «هنري مارتين رابرت» تدوين شد و ويرايش دهم آن در حدود 800 صفحه در سال 2000 منتشر شده است. انجمنها و سازمانهاي دموكراتيك اين كتاب و كتابهاي مشابه را به عنوان مرجع پارلماني خود معرفي ميكنند تا مجامع تصميمگيري خود را بر اساس قواعد آن پيش ببرند. ترجمهي فصل 46 اين كتاب كه به معرفي نامزدها و انتخاب مسؤلان پرداخته است در ادامه تقديم ميشود.
براي مطالعهي ساير بخشهاي ترجمه شدهاي اين كتاب به سايت «مؤسسه اخلاق پزشكي ايرانيان» و يا به بخش «عرف پارلماني: قواعد بازي دموكراسي» در همين سايت مراجعه كنيد.
بخش چهاردهم
§ 46 – معرفي و انتخاب نامزدها
معرفي نامزدها
معرفي نامزد، در واقع، يك پيشنهادِ پركردن جاي خالي در يك پيشنهاد مفروض است مبني بر اينكه «_____ براي سمت خاص برگزيده شود». در جريان انتخاب يك شخص براي احراز يك سمت يا ديگر سمتهاي انتخابي در يك انجمن يا مجمع، آزادي انتخاب مؤثرتر، از طريق نامزد كردن چند نفر براي آن سمت بهتر حفظ ميشود تا اينكه، طبق رويهي قديمي انگليسي، پيشنهاد شود يك فرد مفروض برگزيده شود. به اين ترتيب، شكلي از برگهي رأي كه روي آن قيد ميشود «له» يا «عليه» يك كانديدا يا كانديداها، به نحوي كه از شكل يك پيشنهاد متمايز باشد، مناسب نيست. از آنجا كه براي به شكست كشاندن يك كانديدا از احراز يك سمت لازم است به كانديداي مخالف او رأي داده شود، عدم انتخاب هيچ كس براي يك سمت به معناي رأي ندادن است و بايد از ان اجتناب كرد.
به بيان دقيقتر، وقتي انتخاب با برگهي رأي يا از طريق قرائت نام حاضران [1] صورت بگيرد نامزد كردن افراد ضروري نيست، چرا كه هر عضو آزاد است به هر فرد شايستهاي، چه نامزد شده باشد يا نه، رأي بدهد. با اين همه، در بيشتر انجمنها، برگزاري انتخابات بدون آنكه اول نامزدها معرفي شوند عملي نيست. رأيگيري بايد چندين بار تكرار شود تا يك كانديدا به نصاب لازم دست يابد، مگر آنكه گزينهي اعضاء به تعدادي از افراد محدود شده باشد.
روشهاي نامزدي عبارتند از: (الف) از سوي رئيس؛ (ب) از طريق صحن (گاهي به آن «معرفي نامزدهاي باز» ميگويند)؛ (پ) از طريق يك كميته؛ (ث) از طريق برگهي رأي؛ (ج) از طريق طومار. اگر در آئيننامه هيچ روشي براي نامزدي مشخص نشده باشد، و اگر مجمع نيز هيچ قاعدهاي در اين مورد به تصويب نرسانده باشد، هر عضوي ميتواند پيشنهاد تجويز روش را مطرح كند (بنگريد به فصل 30 ).
همانگونه كه توصيفهاي زير در مورد شش روش نامزد كردن مشخص ميكند، تمام اين روشها براي انجمنهاي معمولي مناسب نيستند. ترتيبي كه اين روشها فهرست شدهاند به نحوي است كه در صورت رأيگيري در مورد روش نامزدي بايد به همين ترتيب اخذ رأي شوند.
معرفي نامزدها از سوي رئيس. در يك نشست تودهاي، روش رايج اين است كه رئيس جلسه از سوي همان كسي نامزد شود كه براي اعلام رسميت جلسه تعيين شده است، اما يك انجمن سازمانيافته بايد روشهاي ديگري براي معرفي نامزدها به تصويب برساند. با اين حال، رئيس ميتواند، مشروط به تصريح آئيننامه و يا تصويب يك پيشنهاد، افراد را براي عضويت در كميتهها و سمتهاي مشابه (به استثناي كميتهي معرفي نامزدها) معرفي كند.
معرفي نامزدها از سوي صحن. براساس روش معرفي نامزدها از سوي صحن، رئيس در زماني كه توسط قواعد يا عرف سازمان يا مجمع تعيين شده -كه ميتواند هنگام برگزاري انتخابات يا زودتر از آن باشد، اما در هر حال بايد بعد از ارايهي گزارش كميتهي معرفي نامزدها باشد، البته در صورت وجود چنين كميتهاي- فرا رسيدن زمان معرفي نامزدها را اعلام ميكند. لازم نيست عضوي براي معرفي نامزد از رئيس نوبت بگيرد. در يك نشست يا كنوانسيون بزرگ، فردي كه از سوي صحن نامزد معرفي ميكند بايد بلند شود، اما در مجامع كوچك اعضاء در حالت نشسته نامزد معرفي ميكنند. معرفي نامزد به حمايت نياز ندارد، اما گاهي اوقات يك يا چند عضو يك نامزد را به منظور پشتياني از او حمايت ميكنند. وقتي قرار باشد بيش از يك نفر براي يك سمت يا مسؤليت برگزيده شود، مانند هيأت مديره يا هيأت امناء، تا وقتي مخالفتي ابراز نشده باشد، هر عضوي كه تمايل به معرفي نامزد داشته باشد ميتواند نامزد معرفي كند. در هيچ موردي يك عضو بيش از تعداد لازم براي يك سمت نبايد افراد را معرفي كند.
يك شخص ميتواند براي بيش از يك سمت معرفي شود، حتي اگر قرار باشد اخذ رأي براي تمام مسؤليتها در يك زمان و با يك برگه صورت بگيرد. اگر يك فرد براي بيش از دو سمت در همين شرايط انتخاب شود، اين مورد طبق آنچه كه در صفحهي 425، خط 30 تا صفحهي 426، خط 6 توضيح داده شده حل ميشود. (فرد ميتواند سمت مورد نظر خودش را انتخاب كند و اگر غائب باشد مجمع بايد از طريق اخذ رأي سمت او را مشخص كرده و فرد ديگري را براي سمت باقي مانده برگزيند. مترجم) . اگر كميتهي معرفي نامزدها وجود نداشته باشد و نامزدها از طرف صحن معرفي شوند، رئيس، با گفتن عبارتي از اين قبيل: «معرفي نامزدها طبق نظامنامه [يا در دستور است»، دعوت به معرفي نامزدها ميكند. اگر كميتهي معرفي نامزدها وجود داشته باشد، رئيس طبق آنچه كه در صفحهي 421 تا 422 نشان داده شده، زمان اعلام نامزدها را اعلام ميكند. اگر رئيس زمان معرفي نامزدها از سوي صحن را اعلام كرد، عضوي برميخيزد و به شكل زير فردي را نامزد ميكند:
عضو: من آقاي الف را نامزد ميكنم [يا در مجامع بزرگ ميگويد: «جناب آقاي رئيس، من آقاي الف را نامزد ميكنم]
رئيس: آقاي الف نامزد شد. آيا نامزد ديگري هست [يا «آيا نامزد ديگري براي سمت رياست هست»]؟
به اين روش رئيس نام تمام نامزدها براي سمتي كه معرفي شدهاند را تكرار ميكند (براي رويهي ختم معرفي نامزدها بنگريد به صفحه 422). معرفي نامزدها براي سمتهاي مختلف طبق همان ترتيبي صورت ميپذيرد كه آن سمتها در اساسنامه فهرست شده است.
معرفي نامزدها از سوي كمتيه. در جريان انتخاب مسؤلان در يك انجمن معمولي، نامزدها اغلب از سوي كمتيهي معرفي نامزدها معرفي ميشوند معمولاً در اين موارد يك كميتهي معرفي نامزدها از پيش تشكيل ميشود تا نامزدها را براي سمتهاي مختلفي كه نشستهاي سالانه براي انتخاب مسؤلان آنها برگزار ميشود، معرفي كند.
تعيين كميتهي معرفي نامزد. كميتهي معرفي نامزد بايد هر وقت كه امكانش وجود داشت از سوي سازمان يا هيأت اجرايي آن تعيين شود. گرچه در جريان سازماندهي به يك انجمن جديد عمليتر است كه رئيس اعضاء كميته را منصوب كند، در يك انجمن سازمانيافته رئيس نبايد اعضاء اين كميته را منصوب كرده يا خودش -به اعتبار سمت يا هر شكل ديگري- عضو آن شود. آئيننامه ميتواند شرط كند كه «رئيس تمام كميتهها به استثناي كميتهي معرفي نامزدها را منصوب ميكند» يا «رئيس، به اعتبار سمت عضو تمام كميتهها به استثناي كميتهي معرفي نامزدها ميباشد». استثناء در هر دو مورد نبايد از قلم بيافتد.
نامزدها. گرچه معمول نيست كه كميتهي معرفي نامزدها بيش از يك نفر را بري هر سمت معرفي كند، با اين حال كميته ميتواند چنين كند مگر آنكه آيئننامه آن را ممنوع كرده باشد. مناسب نيست كه كميتهي معرفي نامزدها را ملزم ساخت تا براي هر سمت بيش از يك نامزد معرفي كند، چرا كه كمتيه به سادگي ميتواند با معرفي فردي كه هيچ شانسي براي انتخاب شدن ندارد اين الزام را دور بزند (نيز بنگريد به ص. 431). اعضاء كميته معرفي نامزدها نبايد از نامزد كردن خودشان براي سمتها منع شوند. تعيين چنين الزامي به اين معنا خواهد بود كه، اولاً، خدمت كردن در كميتهي معرفي نامزدها با محروم كردن اعضاء آن كميته از حقشان اِعمال يك تنبيه است، ثانياً، انتصاب يا انتخاب براي كميتهي معرفي نامزدها ميتواند براي محروم كردن يك عضو از نامزد شدن مورد استفاده قرار بگيرد.
براي كميتهي معرفي نامزدها سياست مناسب اين است كه پيش از ارايهي گزارش خود با تمام افرادي كه مايلند نامزد شوند تماس بگيرد تا موافقت آنان را با نامزدي -يعني تضمين اينكه اگر براي يك سمت انتخاب شدند در آن سمت خدمت كنند، به دست آورد. آئيننامه ميتواند چنين روشي را الزامي سازد.
گزارش كميتهي معرفي نامزدها. زماني كه كميتهي معرفي نامزدها بايد گزارش خود را ارايه دهد موضوعي است كه توسط قواعد يا عرف جاافتادهي يك سازمان مشخص – بسته به شرايط همان سازمان، تعيين ميشود. در بعضي از انجمنها اين گزارش به صورت رسمي تا هنگام برگزاري انتخابات به هيچ هيأت انتخابي ارايه نميشود، اما در هر سازماني كه علاقه به انتخابات پيشاپيش افزايش مييابد، نامزدهاي تعيين شده از سوي كميته بايد زودتر به اعضاء معرفي شوند. اين نامزدها را ميتوان چند روز مانده به برگزاري نشستهاي منظم، معمولاً خود نشست انتخاباتي، كه در آن رئيس براي نامزدهاي ديگر فراخوان ميدهد (به ادامهي مطلب بنگريد) به عنوان مثال، با نامه به تمام اعضاء معرفي كرد. اين گزارش بايد به صورت رسمي در يك نشست منظم ارايه شود، حتي اگر نامزدههاي كمتيهي معرفي نامزدها از پيش براي اعضاء انجمن ارسال شده باشد. گاهي اوقات – در انجمنهايي كه نشستهاي منظم مستمر برگزار ميكنند- گزارش كميتهي معرفي نامزدها در نشست منظم ماقبل نشست سالانهاي كه در آن انتخابات صورت ميگيرد ارايه ميشود (بنگريد به 9).
وقتي از كميتهي معرفي نامزدها خواسته ميشود تا گزارش خود را در يك نشست ارايه دهد، رئيس آن كميته برميخيزد و گزارش را به شكل زير ارايه ميدهد:
رئيس كميتهي معرفي نامزدها: جناب رئيس، كميتهي معرفي نامزدها نامزدهاي زير را تقديم ميكند: براي رياست، آقاي الف [يا آقاي فلان]، براي نايب رئيسي، آقاي ب، براي دبيري، آقاي پ، [و به همين ترتيب براي هر سمتي كه بايد احراز شود، نامزدها را به همان ترتيبي كه در اساسنامه نام آنان ذكر شده نام ميبرد].
يك اقليت در كميتهي معرفي نامزدها، به عنوان يك گروه، ممكن است، در موردي كه معرفي نامزد از سوي صحن مجاز باشد، نامزدهاي ديگري براي بعضي يا تمام سمتها پيشنهاد كند.
كميتهي معرفي نامزدها وقتي گزارش خودش را به صورت رسمي ارايه داد به صورت خود به خودي منحل ميشود، هرچند اگر يكي از نامزدها پيش از اخذ رأي عقب بكشد، كميته، در صورتي كه وقت باشد، دوباره احياء ميشود و بايد بيدرنگ براي توافق بر سر يك نامزد ديگر تشكيل جلسه بدهد.
فراخوان رئيس براي معرفي نامزدهاي بيشتر از سوي صحن. پس از آنكه كميتهي معرفي نامزدها گزارش خود را ارايه داد و پيش از اخذ رأي براي سمتهاي مختلف، رئيس بايد براي معرفي نامزدهاي ديگر از سوي صحن فراخوان بدهد. اين يك مرحلهي ديگر از رويهي معرفي و انتخاب نامزد است كه برخي از جزئيات آن بايد توسط قاعده يا عرف هر سازمان مشخص معيين شود. در بسياري از سازمانها، بيدرنگ پس از ارايهي گزارش كميتهي معرفي نامزدها – هنگام برگزاري انتخابات يا پيش از آن، فراخوان براي معرفي نامزدها از سوي صحن اعلام ميشود. وقتي قرار است فراخوان براي معرفي نامزدها از سوي صحن اعلام شود، در صورتي كه از زمان معرفي نامزدها از سوي كميتهي معرفي نامزد مدتي سپري شده باشد، فهرست كامل نامزدهاي اين كميته بايد پيش از فراخوان معرفي نامزدهاي بيشتر از سوي صحن بار ديگر قرائت شود.
در بعضي از سازمانها تمام نامزدها از سوي صحن تكميل ميشوند و نامزدها براي هر سمت پيش از آنكه اخذ رأي صورت گيرد بسته ميشوند. در سازمانهاي ديگر، وقتي نامزدها براي يك سمت تكميل شدند، اخذ رأي براي همان سمت صورت ميگيرد و نتيجهي آراء پيش از آنكه رئيس براي معرفي نامزدها براي سمت ديگر فراخوان بدهد اعلام ميشود (نيز بنگريد به ص. 424اف.اف). عرف سازمان مبتني بر شرايط خودش بايد تعيين كند كه كدام يك از اين دو رويه بايد مورد استفاده قرار بگيرد. در هر دو مورد، مقامات مختلف بايد طبق همان ترتيبي انتخاب شوند كه نامشان در اساسنامه قيد شده است. رئيس همانطور كه زماني معرفي نامزدها را اعلام ميكند، اول نامهايي كه از سوي كميتهي معرفي نامزدها تقديم شده، به شكل زير تكرار ميكند:
رئيس: براي رياست، آقاي الف از سوي كميتهي معرفي نامزدها معرفي ميشود. آيا نامزد ديگري براي رياست وجود دارد؟ [اگر عضوي فرد ديگري را معرفي كرد، رئيس نام آن فرد را تكرار ميكند] آقاي نون به عنوان نامزد معرفي ميشود. آيا نامزد ديگري وجود دارد؟
وقتي مشخص شد كس ديگري تمايل ندارد نامزد معرفي كند، رئيس بايد بار ديگر بپرسد كه آيا نامزد ديگري وجود دارد يا نه؛ و اگر پاسخي داده نشد، بدون آنكه منتظر طرح پيشنهادي بماند، به صورت رسمي و به شيوهي زير اعلام ميكند كه نامزدها (براي آن سمت) بسته ميشوند:
رئيس: آيا براي سمت رياست نامزد ديگري وجود دارد؟ [مكث.] اگر نيست. . . [مكث]، نامزدها بسته ميشوند. [يا، «مخالفي نيست، . . . نامزدها بسته ميشوند»]
(براي استفاده از پيشنهاد ختم معرفي نامزدها، كه به دو سوم آراء نياز دارد، بنگريد به 31). پس از آنكه معرفي نامزدها بسته شد، اكثريت آراء لازم است تا دوباره آن را بگشايد. پس از بسته شدن نامزدها، بسته به اينكه كدام رويه از سوي يك سازمان خاص دنبال ميشود، اخذ رأي براي آن سمت صورت ميپذيرد، يا فراخوان براي معرفي نامزدهاي سمت بعدي از سوي رئيس اعلام ميشود.
معرفي نامزدها با برگه. هدف از معرفي نامزدها با برگه نشان دادن نظرات مجمع به اعضاء است، كه در جريان اخذ رأي بايد به حساب آورند. ارزش برگهي معرفي نامزد آن است كه ترجيحها را بدون هيچ نوع انتخاباتي نشان ميدهد. رأيگيري براي معرفي نامزد درست مانند رأيگيريهاي معمولي صورت ميپذيرد با اين تفاوت كه هر كس كه به او يك رأي بدهند، نامزد ميشود؛ در نتيجه، گزارش صندوقداران، تعداد آراء لازم براي نامزدي را اعلام نميكند. چون هر عضو فرصت دارد تا در برگهي خود يك كانديدا را براي هر سمت معرفي كند، در نتيجه حق نخواهد داشت كه از طريق صحن به معرفي نامزد بپردازد، مگر آنكه مجمع با اكثريت آراء مجوز آن را صادر كند.
تبديل معرفي با برگه به انتخاب با برگه غلط است. گاهي اوقات پيشنهاد ميشود كه معرفي با برگه به عنوان انتخاب با برگه اعلام شود. اين اقدام تمام مزيتهاي انتخاب با برگه را از بين ميبرد، و در واقع، مانند انتخاب با برگه بدون معرفي هيچ نامزدي است. اگر قرار است فقط يك برگه در كار باشد، برگهي انتخابات است، همراه با معرفي نامزدها از سوي صحن، يا از طريق كميتهي معرفي نامزدها و از سوي صحن. در سازمانهايي كه طبق آئيننامه، انتخابات بايد با برگه صورت بگيرد، معرفي با برگه نميتواند جاي انتخاب با برگه را بگيرد. محدود كردن انتخاب از ميان دو كانديداي برتر غلط است. در بعضي از سازمانهايي كه از برگهي معرفي نامزدها استفاده ميكنند، تلاش ميشود تا انتخاب با برگه را به انتخاب از ميان دو كانديدايي كه براي يك سمت بيشترين آراء را در معرفي با برگه كسب كردهاند محدود كنند. اين – يا هر نوع تلاش ديگري براي محدودسازي تعداد كانديداها براي هر سمت به دو نفر، به هر روشي كه صورت بگيرد – نامناسب است و بايد از آن پرهيز شود. دو كانديداي پيشتاز براي يك سمت اغلب دو جناح عمده را نمايندگي ميكنند، و شكاف در درون سازمان ممكن است عميقتر از آن باشد كه به دو نماينده محدود شود. از سوي ديگر، اگر مجمع گزينهي كانديداي ائتلافي را داشته باشد، اتحاد بين اعضاء امكانپذير ميشود.
معرفي نامزدها با نامه. در سازمانهايي كه اعضاء آنها به شكل گسترده پراكنده باشند، اغلب روش معرفي نامزدها با نامه به تصويب ميرسد. در چنين مواردي، برگهي معرفي نامزدها ميتواند مانند برگههاي رأي، آماده، امانتگذاري و شمارش شود – دبير سازمان براي تمام اعضاء قانوني يك برگهي معرفي نامزدها را، به علاوه دستورات لازم براي تكميل كردن و بازپس فرستادن آن طبق روشي كه در صفحهي 410 توصيف شده، ارسال ميكند. يا، در بعضي از سازمانها، يك جاي خالي كه هر عضو ميتواند نام نامزدهاي مطلوب خود را در آن ذكر كند، در يك برگهي امضاء شده، به جاي يك برگهي معرفي نامزدههاي محرمانه مورد استفاده قرار ميگيرد.
معرفي از طريق طومار. آئيننامه ميتواند شرط كند كه يك عضو براساس درخواست گروهي از اعضاء نامزد شود. گاهي اوقات، يك درخواست معرفي نامزد سفيد همراه با يك كپي از فهرست نامزدهاي معرفي شده از سوي كميتهي معرفي نامزدها براي اعضاء ارسال ميشود. در ايالتهاي بزرگ يا در انجمنهاي ملي مركب از واحدهاي محلي، فرمهاي خالي همراه با دستورات لازم براي توزيع يا پركردن آنها گاهي اوقات به اين واحدها ارسال ميشود.
انتخاب نامزدها
در يك مجمع يا يك سازمان كه قاعده يا عرف مستقري كه روش رأيگيري در انتخابات را توضيح بدهد ندارد، رأيگيري ميتواند به هر روش پذيرفته شدهاي صورت بگيرد. هر چند در انجمنهاي سازمانيافته عموماً شكلي از انتخاب با برگه پذيرفته شده است، هر مجمع – و هر انجمن سازمانيافتهاي در آئيننامههاي خود – بايد مناسبترين روش با نيازها و مقاصد خودش را به تصويب برساند. جايي كه قاعدهي مشخصي وجود نداشته باشد، يك پيشنهاد مبني بر تعيين روش رأيگيري (يا هر جرء از رويهي معرفي و انتخاب نامزد) يك پيشنهاد ضمني پيشنهاد اصلي است در صورتي كه پيش از آغاز انتخابات در دست اجرا مطرح شود، يا يك پيشنهاد ضمني است اگر در جريان برگزاري انتخابات مطرح شده باشد (30، 31). چنين پيشنهادي ميتواند همراه با جاي خالي مطرح شود به نحوي كه در مورد روشهاي مختلف به صورت متوالي رأيگيري شود؛ يا رئيس ميتواند، اگر مخالفي نباشد، با فرض طرح اين پيشنهاد، به همين روش متوالي رأيگيري كند. در نبود يك قاعدهي مربوط به روش رأيگيري، قاعدهي عرفي، اگر وجود داشته باشد، بايد رعايت شود، مگر آنكه مجمع با تصويب يك پيشنهاد ضمني يا پيشنهاد ضمني اصلي، با روش ديگري موافقت كند.
انتخاب با برگه. همانطور كه در بالا گفته شد، دو رويهي جايگزين براي ترتيب نامزدي و رأيگيري در انتخابات با برگه ميتواند توصيه يا تصويب شود. روش اول به كمترين وقت نياز دارد، در حاليكه روش دوم انعطافپذيري بيشتري در انتخاب مسؤلان ارايه ميكند. اين دو روش به شرح زير هستند:
1) معرفي تمام نامزدها ميتواند پيش از رأيگيري با برگه كامل شود – در اين مورد اخذ رأي براي تمام مسؤلان معمولاً با يك برگه صورت ميگيرد. اين روش براي كنوانسيونها مناسب است كه رأيگيري در آنها در «محل اخذرأي» كه جدا از نشستهاي كنوانسيون است، صورت ميگيرد. در نشستهاي بزرگي كه در آنها وقت مورد نياز براي رأيگيري اهميت دارد نيز اين روش مناسبتر است. در چنين نشستهايي انتخابات بايد زود آغاز شود تا براي هر نوع رأيگيري اضافي براي هر سمتي كه نامزد آن رأي لازم را كسب نكند، وقت كافي وجود داشته باشد. به هر كسي كه صلاحيت داشته باشد، حتي اگر نامزد نشده باشد، ميتوان رأي داد. رويهي جاري در رأيگيري، شمارش آراء، و گزارش نتايج در صفحههاي 398 تا 404 توصيف شده است. صندوقداران گزارش صندوقداران در مورد هر يك از سمتها را در فرمي كه در صفحهي 403 نشان داده شده تهيه ميكنند. وقتي اين گزارشها براي تمام سمتها كامل شود، رئيس صندوقداران، پس از قرائت گزارشها براي مجمع، آنها را به رئيس تقديم ميكند، كه او نيز هر كدام از آنها را دوباره قرائت و نتايج مربوط به هر سمت را اعلام خواهد كرد. در هر مورد كه يك كانديدا اكثريت را به دست آورد، رئيس اعلام ميكند كه كانديدا انتخاب شد. براي سمتهايي كه هيچ كانديدايي اكثريت كسب نكند، رئيس اعلام ميكند، «انتخاب نشد». وقتي گزارش صندوقداران به اين ترتيب قرائت شد، رئيس دستور ميدهد برگههاي جديد براي سمتهايي كه كانديداهاي آنها اكثريت كسب نكردهاند، توزيع شود (بنگريد به زير). با اين روش رأيگيري، اگر يك شخص براي چند سمت كانديدا شود، ممكن است همان فرد براي بيش از دو سمت رأي بياورد. به بيان دقيقتر، گرچه ممنوعيتي براي اينكه فردي بيش از يك سمت را احراز كند وجود ندارد، در بيشتر انجمنها چنين برميآيد كه يك عضو در يك زمان ميتواند فقط در يك سمت خدمت كند، و گاهي اوقات چنين مطلبي در آئيننامهها شرط ميشود. در چنين مواردي، اگر فردي كه براي دو سمت يا بيشتر انتخاب شده حاضر باشد، سمت مورد قبولش را انتخاب ميكند. اگر غائب باشد، مجمع بايد با اخذ رأي در مورد سمتي كه به او اختصاص مييابد، تصميم بگيرد، و سپس بايد فرد يا افراد ديگري را براي احراز سمت يا سمتهاي باقيمانده انتخاب كند.
(2) بر اساس شكل معمولي دومين رويهي انتخاب، رأيگيري با برگه براي هر سمت بلافاصله در پي معرفي نامزدها از طريق صحن براي همان سمت انحام ميشود. برگهها براي يك سمت شمارش ميشود و نتيجهي آن انتخاب – اگر لازم بود، پس از گزارش رأيگيري با برگه- پيش از آنكه معرفي نامزدها براي سمت بعدي از طريق صحن آغاز شود، اعلام ميشود. اعضاء به اين ترتيب ميتوانند، براي اخذ تصميم هم در مورد معرفي نامزدها و هم در مورد رأي دادن به آنان براي سمتهاي بعدي، روي نتايج رأيگيري اول حساب كنند. در اين روش برگههاي رأي معمولاً تكههاي كوچك كاغذ سفيدي هستند كه رأي دهندگان نام كانديداي منتخباشان را (كه لازم نيست نامزد شده باشد) روي آنها مينويسند. اين روش معمولاً فقط در مجامع كوچك كاربرد دارد كه نشست هنگام شمارش آراء به مدت كوتاهي، معمولاً بدون تعويق جلسه يا پرداختن به كار ديگر، متوقف ميشود، هر چند اگر بخواهد ميتواند هر يك از اين كارها را هم انجام بدهد.
از هر يك از روشهاي پيش گفته استفاده شود، ، اگر پس از نخستين رأي گيري با برگه سمتي خالي بماند، مانند وقتي كه بيش از دو نامزد باشد، رأيگيري با برگه براي آن سمت بايد چندين بار تكرار شود تا يك كانديدا اكثرت آراء را كسب كند. وقتي آراء دو كانديدا براي كسب اكثريت جهت احراز يك سمت مساوي شود نيز به همين ترتيب عمل ميشود. وقتي تكرار رأيگيري با برگه براي يك سمت ضروري باشد، نام تمام نامزدها روي برگه قيد ميشود. نامزدي كه كمترين تعداد آراء را دريافت كرده هرگز از برگهي بعدي حذف نبايد بشود مگر آنكه آئيننامهها چنين مقرر كردهباشند، يا مگر آنكه او خودش كنار بكشد – كه، در غيبت چنين آئيننامهاي، او مجبور به چنين كاري نيست. نامزد صاحب پائينترين رتبه ممكن است به «اسب سياه» بدل شود كه تمام جناحها ترجيح بدهند روي او توافق كنند; [2].
هنگام انتخاب اعضاء يك هيأت مديره يا كميته كه در جريان آن براي سمتهاي متعدد هيأت مديره يا كميته روي يك برگه رأيگيري ميشود، هر برگه با رأي براي يك كانديدا يا بيشتر به عنوان يك رأي اخذ شده حساب ميشود، و يك كانديدا بايد اكثريت [بيش از نصف] چنين آرايي را كسب كند تا انتخاب شود. در چنين موردي، اگر بيش از تعداد مقرر شده اكثريت آراء را كسب كنند، سمتها با تعداد لازم [از كانديداها] كه بيشترين رأي را كسب كردهاند پر ميشود. اگر كمتر از تعداد لازم اكثريت آراء كسب كنند، كساني كه اكثريت آوردهاند انتخاب ميشوند، و ساير كانديداها براي تكرار رأيگيري روي برگه باقي ميمانند. به همين ترتيب، اگر بعضي از كانديداها اكثريت آراء را كسب كنند اما براي پايئنترين سمتهايي كه ميتوانستند احراز كنند مساوي باشند، تمام اين كانديداها نيز روي برگهي انتخابات بعدي باقي ميمانند.
اگر آئيننامهها انتخاب مسؤلان را با برگه شرط كرده باشند و براي يك سمت فقط يك نامزد موجود باشد، با اين وجود رأيگيري براي آن سمت بايد صورت بگيرد مگر آنكه آئيننامهها براي چنين موردي استثناء قائل شده باشند. در نبود شرط اخير، اعضاء همچنان حق دارند، روي برگه، براي ساير افراد با صلاحيت، برگهنويسي [3] كنند.
اگر آئيننامهها اجازه داده باشند، انتخاب با برگه، آنطور كه در صفحههاي 409 تا 414 توضيح داده شد ميتواند با نامه صورت بگيرد. با اين همه، براي چنين انتخاباتي، جز در مواردي كه تكرار رأيگيري با نامه هنگامي كه هيچ كانديدايي اكثريت را كسب نكرد آسان باشد، آئيننامهها بايد اجازهي استفاده از بعضي از اشكال ترجيحي را بدهند يا شرط كنند كه افراد داراي بيشترين آراء نيز ميتوانند انتخاب شوند.
انتخابات شفاهي. روش شفاهي انتخابات اصولاً در نشستهاي تودهاي يا در مواردي كه يك كانديدا بيمخالف يا يك انتخاب كاملاً بيرقابت باشد، كاربرد مييابد، و آئيننامهها انتخاب با برگه را الزامي نكرده باشند. در انتخاب شفاهي – يا در انتخاب با بلند كردن برگه يا بلند كردن دست – وقتي بيش از يك نامزد براي يك سمت مفروض وجود داشته باشد، به نامزدها به همان روشي رأي داده ميشود كه آنان به عنوان نامزد معرفي شدند. هنگامي كه معرفي نامزد خاتمه مييابد، رئيس نام نامزدها را تكرار ميكند و ادامه ميدهد:
رئيس: موافقان با آقاي الف به عنوان رئيس بگويند:«بله» . . . كساني كه مخالفاند بگويند: «نه». . . موافقان بردند و آقاي الف به عنوان رئيس انتخاب شد.
اگر «نه»ها [مخالفان] اكثريت داشته باشند از اين اصطلاحها استفاده ميشود:
رئيس: «نه»ها بردند و آقاي الف به عنوان رئيس انتخاب نشد. موافقان آقاي ب [نامزد بعدي] بگويند «بله» . . . مخالفان بگويند «نه». . .
به محض آنكه يكي از نامزدها اكثريت آراء را كسب كرد، رئيس اعلام ميكند كه وي انتخاب شد و براي ساير نامزدهاي باقي مانده براي آن سمت رأي نميگيرد. ساير مقامات نيز به همين ترتيب انتخاب ميشوند. وقتي قرار است تعدادي از اعضاء براي سمتهاي يكساني كه در ماهيت يك سمت هستند، رأيگيري شود – مانند انتخاب چهار مدير – همان رويه دنبال ميشود، وقتي چهار نفر اكثريت را كسب كردند، رأيگيري متوقف ميشود. طبق رويهاي كه همين الأن ذكر آن رفت، مشاهده خواهد شد كه براي اعضاء علاقمند به رأي دادن به نامزد بعدي رأي دادن عليه نامزد قبلي ضروري ميشود. اين واقعيت براي نامزدهاي قبلي يك مزيت ناجور است و، در نتيجه، رأيگيري صوتي يك روش همگاني مناسب براي انتخاب مقامات در انجمنهاي سازمانيافته نيست.
وقتي فقط يك نامزد مطرح باشد و آئيننامهها نيز رأيگيري با برگه را الزامي نكرده باشند، رئيس ميتواند رأي صوتي بگيرد، يا ميتواند اعلام كند كه با توافق عمومي يا با «ابراز احساسات» نامزد انتخاب شد. در چنين موردي، پيشنهاد ختم معرفي نامزدها نبايد به عنوان وسيلهاي براي حذف انتخاب يك كانديدا مورد استفاده قرار بگيرد.
انتخاب از روي فهرست حاضران. انتخابات ميتواند از طريق فهرست حاضران صورت بگيرد هرچند اين روش غيرمعمول است. به طور كلي روشهاي اول و دوم براي انتخاب با برگه كه در صفحهي 425 تا 426 توصيف شد، ميتواند دنبال شود، و عضو (يا رئيس يك هيأت نمايندگي، اگر مجمع هيأت نمايندگان باشد) وقتي نامش قرائت شد، رأي خودش يا آراء اعضاء هيأت نمايندگياش را براي هر سمتي كه بايد احراز شود اعلام ميكند. دبير بايد رأي(ها)را ثبت كند و بعد آنها را تكرار كند تا اطمينان حاصل شود كه ثبت آنها صحيح است.
رأي جمعي. براي رأيگيري با برگه يا از روي فهرست حاضران براي اعضاءكميتهها، هيأت مديرهها، هيأتهاي نمايندگي، يا سمتهاي ديگري كه بيش از يك فرد مورد نياز است، آئيننامهها ميتوانند رأي جمعي [4] را قيد كنند. در اين شكل رأيگيري، هر عضو ميتواند براي هر سمت يك رأي بدهد، بنا بر اين، اگر قرار باشد سه مدير انتخاب شود، هر عضو ميتواند سه رأي بدهد. تمام اين آراء ميتوانند به يك، يا دو يه سه كانديدا به انتخاب رأيدهنده، داده شود. يك گروه اقليت، با هماهنگي تلاشهايش در دادن رأي به يك كانديدا كه عضو گروه است، قادر خواهد بود تا انتخاب عضو يك گروه اقليت را براي هيأت مديره تضمين كند. با اين همه، اين روش رأيگيري، كه به عضو اجازهي انتقال رأياش را ميدهد، بايد با احتياط مورد توجه قرار بگيرد، چرا كه يك اصل بنيادين قانون پارلماني را نقض ميكند.
تدارك براي ختم انتخابات. اگر مجمعي بخواهد به تعويق بيافتد در حاليكه انتخابات هنوز كامل نشده، يك پيشنهاد تعويق نشست (9) لازم است. اگر چنان نشستِ به تعويق افتادهاي ممكن يا عملي نباشد و سازمان يك نشست كاري عادي ديگر در فاصلهي زماني كمتر از يك فصل برگزار خواهد كرد (بنگريد به ص.88)، انتخابات در نشست عادي بعدي تكميل ميشود.
هنگامي كه انتخاب قانوني ميشود. انتخاب براي يك سمت بيدرنگ نهايي ميشود اگر كانديدا حاضر باشد و امتناع نكند، يا اگر غائب است از كانديدا شدن راضي باشد. اگر غائب باشد و از كانديداتوري خود نيز راضي نباشد، انتخاب هنگامي نهايي ميشود كه به او خبر انتخابش را بدهند، مشروط به اينكه بيدرنگ امتناع نكند. اگر او امتناع كند، انتخاب كامل نيست، و رأيگيري ديگري ميتواند بيدرنگ صورت بگيرد يا بدون اطلاعيهي فراخوان ديگر در نشست آتي انجام شود. وقتي يك انتخابي به شكلي كه در همين پارگراف توضيح داده شد، نهايي شود، براي آنكه مورد تجديد نظر (37) قرار بگيرد بسيار دير است.
يك مقام منتخب پس از انتخابش بيدرنگ سمتش را احراز ميكند مگر آنكه آئيننامهها يا ساير قواعد زمان ديرتري را تعيين كرده باشند. اگر برگزاري يك مراسم رسمي تجويز ميشود، عدم برگزاري آن در زماني كه اين مقام جديد سمت خود را احراز ميكند تأثيري ندارد.