گاهی ممکن است در یک مجمع یا کنوانسیون موضوعی مطرح شود که حتی بررسی آن هم به مصلحت انجمن نباشد. در این صورت چه باید کرد؟ پیشنهاد «رد بررسی» یا «مخالفت با بررسی یک موضوع» پیشنهادی است که اگر به تصویب برسد، آن موضوع را از دستور کار مجمع حذف می کند. آنچه که در ادامه می آید هشت خصوصیت توصیفی این پیشنهاد و سایر جنبه های آن را بررسی کرده است.
خاطر نشان می شود این نوشته، ترجمه ی بخش 26 از کتاب «نظام نامه ی انجمن» است که در آن قواعد عرف پارلمانی با دقت و جامعیت گردآوری شده است. متن کامل این کتاب به زودی منتشر خواهد شد. برای قرائت بخش هایی از این کتاب که تا کنون منتشر شده به بخش عرف پارلمانی در همین سایت و یا سایت «موسسه ی اخلاق ایرانیان» مراجعه کنید.
§ 26 – رد بررسي
منظور از پيشنهاد رد بررسي [1] اين است كه مجمع بتواند به طور كلي از يك پيشنهاد اصلي اوليهي خاص كه حتي طرح آن در مجمع هم بسيار نامطلوب خواهد بود اجتناب ورزد.
خصوصيات توصيفي استاندارد
يك پيشنهاد رد بررسي:
1. از پيشنهادهاي اصلي اوليه (و يك پيشنهاد فرعي قرائت نشده، به جز روي ميزگذاري) جلو ميافتد، اما پيشنهاد رد بررسي ميتواند فقط قبل از هر نوع مذاكرهاي يا هر نوع پيشنهاد فرعي كه از سوي رئيس قرائت شده باشد، مطرح شود؛ بعد از آن، بررسي موضوع اصلي آغاز شده و براي مخالفت با آن بسيار دير است. از پيشنهاد روي ميز گذاري، از تمام پيشنهادهاي ويژه، و از پيشنهادهاي ضمني ناشي از خودش عقب ميافتد.
2. ميتواند در مورد پيشنهاد اصلي اوليه (ص. 95) و درخواستها و نامههايي كه از تشكيلات ما فوق نباشند، به كار رود. نميتواند در مورد پيشنهاد اصلي ضمني كاربرد داشته باشد. هيچ پيشنهاد فرعي نميتواند به تنهايي در مورد آن به كار رود، اما هنگامي كه پيشنهاد اصلي در دست بررسي بتواند روي ميز گذاري شود، پيشنهاد رد بررسي هم همراه با پيشنهاد اصلي روي ميز گذاري ميشود.
3. وقتي كس ديگري نوبت گرفته باشد طرح آن طبق نظامنامه است، تا وقتي بررسي موضوع آغاز شود، همانطور كه در خصوصيات استاندارد شماره يك فوق خاطر نشان شد.
4. نيازي به حمايت ندارد. [2]
5. قابلمذاكره نيست.
6. قابل اصلاح نيست.
7. دو سوم آراء ضد بررسي2 لازم است تا رد بررسي را تأييد كند.
8. يك رأي منفي – يعني، رأيي كه مخالفت را تعليق كند – ميتواند مورد تجديد نظر قرار بگيرد، اما نه يك رأي مثبت.
قواعد و توضيحات بيشتر
شباهت به اخطار نظامنامهاي. يك رد بررسي از جهاتي شبيه يك اخطار نظامنامهاي است. مقام رياست، به ابتكار خودش، ميتواند مخالفت از اين نوع خودش را با يك رأي مطرح كند، درست مانند اينكه ميتواند طبق تمايل خودش اخطار آئيننامهاي بدهد. اگر يك پيشنهاد اصلي خارج از محدودهي هدفهاي انجمن آنطور كه در اساسنامه يا آئيننامهها تعريف شده، باشد، يا خارج از مقصودي باشد كه يك نشست تودهاي به خاطر آن برپاشده، پيشنهاد رد بررسي مورد استفاده قرار نميگيرد؛ چنان پيشنهاد اصلياي بايد خارج از نظامنامه تلقي شود (ص.108، 5 تا 9).
تفاوت بين رد در شرايط مختلف. رد بررسي نبايد با رد درخواست توافق عمومي خلط شود (بنگريد ص.51 تا53).
تأثير رد. اگر يك رد بررسي تأييد شود، پيشنهاد اصلي در آن اجلاس غيرقابل طرح ميشود و نميتواند در طول همان اجلاس از نو مطرح شود مگر با توافق عمومي يا با تجديدنظر رأي داده به رد بررسي. اگر رد بررسي تأييد نشود، پيشنهاد اصلي در دست بررسي قرار ميگيرد انگار كه هيچ مخالفتي مطرح نشده باشد. حتي اگر رد بررسي تأييد شود، همان پيشنهاد ميتواند در هر اجلاس بعدي مطرح شود.
روش رأيگيري. وقتي رد بررسي به شيوهي درست خودش به رأي گذاشته شود (به قسمت شكل و نمونه در زير بنگريد)، از اعضاء خواسته ميشود به عنوان موافق يا مخالف بررسي موضوعي كه با آن مخالفت شده رأي دهند (و نه به عنوان موافق يا مخالف با تأييد مخالفت). بنا بر اين، كساني كه مايلند از بررسي موضوع جلوگيري كنند رأي منفي ميدهند. اگر دست كم دو برابر آراء مثبت آراء منفي وجود داشته باشد مخالفت تأييد ميشود.
شكل و نمونه
عضوي برميخيزد، حتي اگر كس ديگري نوبت گرفته باشد، و بدون آنكه صبر كند تا مورد تأييد قرار بگيرد، رئيس را اينگونه مخاطب قرار ميدهد:
عضو الف: جناب رئيس، من با بررسي اين موضوع [يا اين «قطعنامه»، يا «پيشنهاد» و غيره] مخالفم.
رئيس پاسخ ميدهد:
رئيس: با بررسي اين موضوع مخالفت شده. آيا كسي از اين موضوع حمايت ميكند؟ كساني كه موافق بررسي اين موضوع هستند قيام كنند. . . بفرماييد بشينيد. كساني كه مخالف بررسي اين موضوع هستند قيام كنند. . . بفرماييد بشينيد. دو سوم مخالفند و موضوع بررسي نخواهد شد.
يا، اگر مخالفت تأييد شد، بيانيهي آراء ميتواند به شكل زير باشد:
رئيس: كمتر از دو سوم مخالفت شد و موضوع تأييد نشد. موضوع رأيگيري قطعنامه است، «از آنجا كه . . . »
در جريان به رأي گذاشتن موضوع، رئيس بايد مراقب باشد نگويد «آيا مخالفت تأييد خواهد شد؟» اين امر تأثير مثبت و منفي آراء را معكوس ميكند و سبب آشفتگي ميشود.