ساز و كارهاي نظارتي سازمان بين‌المللي كار

اختيار سازمان بين‌المللي كار (س.ب.ك) از زمان تأسيسش در 1919 از جمله شامل تصويب استاندرادهاي بين‌المللي كار، ترويج تصويب و اجراي آن‌ها در كشورهاي عضو و نظارت بر اجراي آن‌ها به عنوان وسيله‌ي بنيادين دستيابي به هدف‌هايش مي‌شده است. براي پيگيري پيشرفت كشورهاي عضو در اجراي استانداردهاي بين‌المللي كار، س.ب.ك ساز و كارهاي نظارتي‌اي فراهم آورده كه در سطح بين‌المللي منحصر به فرد هستند.

طبق ماده‌ي 19 اساسنامه‌ي س.ب.ك، تعدادي از الزام‌ها براي كشورهاي عضو، از جمله الزام تقديم استاندارهاي تازه تصويب شده به مقمات ملي با صلاحيت و الزام ارايه‌ي گزارش‌ در مورد اقدام‌هاي صورت گرفته براي اجرايي كردن مقررات كنوانسيون‌ها و توصيه‌نامه‌هاي تأييد نشده در فواصل معين، در پي تصويب استانداردهاي بين‌المللي كار مطرح مي‌شوند.

تعدادي از سازوكارهاي نظارتي موجود كه سازمان از طريق آن‌ها الزام‌هاي كشورهاي عضو در ارتباط با استانداردها را مورد بررسي قرار مي‌دهد از كنوانسيون‌هاي تأييد شده ناشي مي‌شوند. اين نظارت هم در متن رويه‌ي منظم از طريق گزارش‌هاي سالانه (ماده 22 اساسنامه‌ي س.ب.ك) و هم از طريق رويه‌هاي خاص مبتني بر شكايت‌ها يا انعكاس‌ها به هيأت مديره از سوي رأي‌دهندگان سازمان محقق مي‌شود. به علاوه، از 1950 يك رويه‌ي خاص به وجود آمده كه از طريق آن شكايت‌هاي مرتبط با آزادي انجمن به كميته‌ي آزادي انجمن هيأت مديره ارجاع مي‌شود. كميته‌ي آزادي انجمن همچنين مي‌تواند شكايت‌هاي مرتبط با كشورهاي عضو را كه كوانسوين‌هاي مرتبط با آزادي انجمن را تأييد نكرده‌اند رسيدگي كند.

نقش تشكل‌هاي كارفرمايي و كارگري

س.ب.ك، به مثابه‌ پيامد طبيعي ساختار سه‌جانبه‌‌اش، نخستين سازمان بين‌المللي بودكه به صورت مستقيم شركاي اجتماعي را در فعاليت‌هاي خودش مشاركت مي‌داد. حضور تشكل‌هاي كارفرمايان و كارگران در ساز و كار نظارتي در ماده‌ي 23، بند 2 كه مقرر مي‌دارد كه گزارش‌ها و اطلاعات تقديم شده از سوي دولت‌ها طبق ماده‌ي 19 و 22 بايد به تشكل‌هاي نمايندگي تقديم شود، به رسميت شناخته شده است.

در عمل، تشكل‌هاي نمايندگي كارفرمايان و كارگران مي‌توانند نظرات خودشان را در مورد گزارش‌هاي مربوط به اجراي كنوانسيو‌ن‌هاي تأييدي به دولت‌‌هايشان تقديم كنند. آن‌ها، به طور مثال، مي‌توانند نسبت به يك اختلاف در قانون يا عمل مرتبط با يك كنوانسيون جلب توجه كنند وبه اين ترتيب سبب شوند كميته‌ي كارشناسان از دولت اطلاعات بيشتري درخواست كنند. افزوده بر اين، هر تشكل‌ كارفرمايي يا كارگري مي‌تواند نظرات خود را در مورد كاربست كنوانسين‌‌ها به صورت مستقيم به دفتر ارايه دهند. دفتر بعداً اين نظرات را در اختيار دولت‌ مي‌گذارد، كه فرصت خواهد يافتتا پيش از بررسي اين نظرات از سوي كميته‌ي كارشناسان پاسخ بدهد.

خاستگاه‌هاي كميته‌ كنفرانس كاربست استانداردها و كميته‌ كارشناسان كاربست كنوانسيون‌ها و توصيه‌نامه‌ها

در جريان سال‌هاي اوليه س.ب.ك، هم تصويب استانداردهاي بين‌المللي كار و هم كار نظارت منظم در چارچوب نشست سالانه همگاني كنفرانس‌ بين‌المللي كار صورت مي‌گرفت. با اين همه، تعداد فزاينده‌ي مصوبات كنوانسيون‌ها با سرعت به افزايش تعداد گزارش‌هاي تقديمي سالانه منجر شد. به زودي روشن شد كه نشست همگاني كنفرانس قادر نخواهد بود تمام اين گزارش‌ها را در همان زمان تصويب استانداردها و مداكره در مورد موضوع‌هاي مهم بررسي كند. در پاسخ، كنفرانس در 1926 قطعنامه‌اي را به تصويب رساند كه يك كميته كنفرانس (كه بعداً كميته‌ كنفرانس در خصوص كاربست استاندردها ناميده شد) بر مبناي سالانه تأسيس شود و از هيأت مديره مي‌خواست يك كميته فني (كه بعداً كميته كارشناسان كاربست كنوانسيون‌ها و توصيه‌نامه‌ها ناميده شد) منصوب كند كه مسول تهيه يك گزارش براي ارايه به كنفرانس باشد. اين دو كميته به دو ركن نظام نظارتي س.ب.ك بدل شده‌اند.

كميته كارشناسان كاربست كنوانسيون‌ها و توصيه‌نامه‌ها

• تركيب

كميته‌ي كارشناسان مركب از 20 عضو است كه متخصصان برجسته‌ي حقوق در سطح ملي و بين‌المللي هستند. اعضاي كميته از سوي هيأت مديره بر مبناي پيشنهاد مديركل منصوب مي‌شوند. اين اننتصاب‌ها بر مبناي صلاحيت شخصي از ميان افراد كاملاً بي‌طرف با صلاحيت و مستقل گزينش شده از تمام مناطق دنيا صورت مي‌پذيرد تا كميته را قادر سازد كه به مدت سه سال آنان را در اختيار داشته باشد. در سال 2002، كميته تصميم گرفت كه يك محدوديت 15 ساله براي خدمت تمام اعضاء در نظر گرفته شود كه حداكثر چهار بار تمديد بعد از سه‌ ساله‌ي اول را نشان مي‌دهد. كميته در 79‌مين نشست خود (در نوامبر – دسامبر 2008)، كميته تصميم گرفت كه رئيس كميته براي يك دوه‌ي سه ساله انتخاب شود، كه مي‌تواند يك دوه‌ي ديگر تمديد شود. كميته در آغاز هر نشست يك گزارشگر هم انتخاب مي‌كند.

• اختيار

كميته‌ي كارشناسان نشست سالانه‌اي در نوامبر – دسامير برگزار مي‌كند. در انطباق با اختيار تفويض شده از سوي هيأت مديره، كميه براي بررسي موارد زير دعوت مي‌شود:

• گزارش‌هاي سالانه بر اساس ماده‌ي 22 اساسنامه‌ درخصوص اقدم‌هاي صورت گرفته از سوي اعضاء براي اجراي مقررات كنوانسيون‌هايي كه به آن‌ها ملحق شده‌اند.
• اطلاعات و گزارش‌هاي مربوط به كنوانسيون‌ها و توصيه‌‌نامه‌هاي ارايه شده از سوي كشورهاي عضو طبق ماده‌ي 19 اساسنامه.
• اطلاعات و گزارش‌ها در باره‌ي اقدام‌هاي صورت گرفته از سوي اعضاء طبق ماده 35 اساسنامه

وظيفه‌ي كمتيه‌ي كارشناسان اين است كه نشان دهد رويه و قانون هر يك از كشورهاي عضو تا چه ميزان با كنوانسيون‌هاي تأييد شده انطباق دارد و كشورهاي عضو تا چه ميزان الزام‌هاي خودشان در چارچوب اساسسنامه س.ب.ك در ارتباط با استانداردها را رعايت مي‌كنند. كميته، در انجام اين وظيفه، از اصول استقال، واقع‌بيني و بي‌طرفي خود پيوري مي‌كند.

نظرات كميته‌ي كارشناسان در مورد اجراي الزام‌هاي مرتبط با استاندارهايش از سوي اعضا به مشاهدات و درخواست‌هاي مستقيم شكل مي‌بخشد. مشاهدات شامل نظرات در خصوص پرسش‌هاي اساسي مطرح شده به خاطر كاربست يك كنوانسيون خاص از سوي كشور عضو است. اين مشاهدات در گزارش‌سالانه كميته‌ي كارشناسان، كه بعداً در خرداد هر سال به كميته‌ي كنفرانس كاربست استانداردها تقديم مي‌شود، مطرح خواهد شد. درخواست‌هاي مستقيم معمولاً به سؤال‌هايي با ماهيت بيشتر فني يا كم‌تر مهم مربوط مي‌شوند. آن‌ها در گزارش كميته‌ي كارشناسان چاپ نمي‌شوند، اما به صورت مستقيم به كشور مربوطه ارايه خواهد شد. افزوده بر اين، كميته‌ي كارشناسان در متن «بررسي كلي»، وضعيت قانون‌ و رويه ي مربوط به يك عرصه خاص تحت پوشش چند كنوانسيون و توصيه‌نامه‌ي انتخاب شده از سوي هيأت مديره را نيز بررسي مي‌كند. «بررسي كلي» مبتني بر گزارش‌هاي تقديم شده طبق ماده 19 و 22 اساسنامه است و تمام كشورها را صرف‌نظراز اينكه كنوانسيون مورد نظر را تأييد كرده‌اند يا نه در بر مي‌گيرد. «بررسي كلي» امسال كنوانسيون‌هاي بنيادين را پوشش مي‌دهد. در پي تصميم متخذه ازسوي هيأت مديره در 307‌مين نشست خود در مارس 2010، موضوع‌هاي «بررسي كلي» با چهارهدف راهبردي س.ب.ك آنگونه كه در «بيانيه‌‌ي س.ب.ك در مورد عالت اجتماعي و جهاني‌سازي منصفانه» 2008، خاطر نشان شده، انطباق دارند.

• گزارش كميته‌ي كارشناسان

اين كميته، به عنوان نتيجه‌ي كارش، يك گزارش سالانه تهيه مي‌كند. اين گزارش از دو جلد تشكيل مي‌شود. گزارش اول (گزارش الف III) به دو قسمت تقسيم مي‌شود:‌

 قسمت I: گزارش كلي، از يك سو، پيشرفت كار كميته‌ي كارشناسان و موضوع‌هاي ويژه‌ي مربوط به آن را كه از سوي كميته با آن‌ها برخورد شده، توصيف مي‌كند، و از سوي ديگر، رويدادي را كه كشورهاي عضو الزام‌هاي قانون اساسي خودشان را در ارتباط با استانداردهاي بين‌المللي كار متعهد ساخته‌اند مورد بررسي قرار مي‌دهد.

 قسمت II: مشاهدات مربوط به كشورهاي خاص در ارتباط با اجراي الزام‌ها در ارتباط با گزارش‌هاي تقديمي، كاربست كنوانسيون‌هاي مصوب دسته‌بندي شده بر اساس موضوع و الزام به تقديم اسناد به مقامات با صلاحيت.

جلد دوم ، بررسي كلي (گزارش III (قسمت ب I)) را شامل مي‌شود.

به علاوه، يك يك سند اطلاع‌رساني در مرد مصوبه‌ها و فعاليت‌هاي مرتبط با استانداردها (گزارش III) (قسمت 2)) اين گزارش كميته‌ي كارشناسان را همراهي خواهد كرد. [1]

كميته‌ي كاربست استانداردها‌ي كنفرانس بين‌المللي كار

تركيب

كميته‌ي كنفرانس كاربست استاندادرها يكي از دو كميته‌ي دائمي كنفرانس است. اين كمتيه سه‌جانبه‌ است و بنا بر اين، از نمايندگان‌ دولت‌ها، كارفرمايان و كارگران تشكيل مي‌شود. در هر اجلاس، كميته مسؤلان خود را انتخاب مي‌كند، كه عبارتند از رئيس، (عضو دولت)، دو نايب رئيس (عضو كارفرما و عضو كارگر) و يك گزارشگر (عضو دولت).

اختيار

كميته‌ي كنفرانس كاربست استانداردها سالانه در اجلاس ژوئن كنفرانس تشكيل جلسه مي‌دهد. طبق ماده‌ي 7 مقررات اجرايي كنفرنس، اين كمتيه مسائل زير را مورد توجه قرار مي‌دهد:

• اقدام‌هاي انجام شده براي اجراي كنوانسيون‌هاي مصوب (ماده 22 اساسنامه)؛
• گزارش‌هاي ارايه شده طبق ماده‌ي 19 اساسنامه (بررسي‌هاي كلي)؛
• اقدام‌هاي انجام شده بر اساس ماده‌ي 32 اساسنامه (سرزمين‌هاي غير متروپوليتن).

اين كميته ملزم است كه گزارش به كنفرانس تقديم كند .

در پي وارسي‌هاي فني مستقل انجام شده از سوي كميته‌ي كارشناسان، جريانات كميته‌ي كنفرانس كاربست استاندادها فرصتي در اختيار نمايندگان دولت‌ها، كارفرمايان و كارگران قرار مي‌دهد تا با هم روش‌ اجراي الزام‌هاي مرتبط با استنانداردها،‌ به ويژه در ارتباط با كنوانسيون‌هاي مصوب، را مورد بررسي قرار دهند. دولت‌ها مي‌توانند در اطلاعاتي كه پيشتر در اختيار كميته‌‌ي كارشناسان مي‌گدارند، هر اقدام صورت‌ گرفته‌ي اضافي انجام شده يا پيشنهاد شده از زمان اجلاس قبلي كميته كارشناسان را شرح دهند، و توجهات را معطوف مشكلات رو در روي اجراي الازم‌ها سازند و براي فائق آمدن با چنين مشكلاتي دنبال راهنمايي برآيند.

كميته‌ي كنفرانس كاربست استانداردها گزاش و بررسي كلي كمتيه‌ي كارشناسان و اسناد ارايه شده از سوي دولت‌ها را به بحث مي‌گذارد. كار كميته‌ي كنفرانس با بحث كلي در مورد گزارش كلي كمتيه‌ي كارشناسان و با بحث در مورد بررس كلي شروع مي‌شود. در ارتباط با همبستگي موضوع بررسي‌هاي كلي با هدف راهبردي كه در متن گزارش مكرر پيگيري «بيانيه‌ي عدالت اجتماعي» مورد بحث قرار گرفته، نتيجه‌ي مذاكره‌ي كميته‌ كنفراس در ارتباط با بررسي كلي به كميته‌ي كنفرنس مسؤل ارزيابي گزارش مكرر (شور دوم) تقديم مي‌شود. كميته‌ي كنفرانس به دنبال بحث كلي خود موارد جدي ناكامي در اجراي گزارش‌ها و ساير الزام‌هاي مرتبط با استانداردها را مورد بررسي قرار مي‌دهد. سرانجام، كميته‌ي كنفرانس به وظيفه‌ي اصلي خود، كه بررسسي تعدادي از موارد منفرد خاص مرتبط با كاربست كنوانسيون‌هاي مصوب است كه موضوع ملاحظات كميته‌ي كارشناسان بوده، مي‌پردازد. كميته‌ي كنفرانس نمايندگان دولت‌هاي مربوطه را به حضور در يكي از نشست‌هايش براي مداكره درمورد ملاحظات مورد نظر دعوت مي‌كند. اعضاء كميته‌ي كنفرانس بعد از استماع نمايندگان دولت، مي‌توانند طرح سؤال و اظهار نظر كنند. در پايان اين مذاكره، كميته‌ي كنفرانس موضوع مورد نظر را جمع‌بندي مي‌كند. علاوه بر اين، طبق قطعنامه‌ي موصب كنفرانس در ال 2000، كميته‌ي كنفرانس در هر يك از اجلاس‌هايش، نشست ويژه‌اي براي كاربست كنوانسيون كار اجباري (شماره 29)‌ 1930 از سوي ميانمار برگزار مي‌كند.

كميته‌ كنفرانس، در گزارش تقدمي خود ب نشست عمومي نسبت به كاربست استاندرادها مي‌تواند كشورهاي عضو را كه مورد آن‌ها مورد مذاكره قرار گرفته دعوت كند تا كمك‌هاي فني دفتر بين‌المللي كار را براي افزايش ظرفيتش براي اجاي الزام‌هايش را بپذيرد، يا مي‌تواند نواع ديگري از مأموريت‌ها را پيشنهاد دهد. كميته‌ي كنفرانس همچنين مي‌تواند از يك دوت بخواهد تا اطلاعات بيشتري ارايه دهد يا در گزارش بعدي خود به كميته‌ي متخصصان با نكات خاصي برخورد نمايد. كميته‌ي كنفرانس همچنين مي‌تواند توجه كنفرانس را به مواردي خاص، مانند موارد پيشرفت يا موارد جدي ناكامي در پيروي از كنوانسين‌هاي مصوب معطوف نمايد.

روابط بين كميته كارشناسان و كميته‌ي كنفرانس كاربرد استانداردها

كمتيه‌ي كارشناسان، در تعدادي از گزار‌ش‌ها بر اهميت روح احترام متقابل، همكاري و مسؤليت پذيري كه هميشه در روابط ببين كميته‌ي كارشناسان و كميته‌ي كنفرانس وجود داشته تأكيد كرده است. در نتيجه شركت رئيس كميته‌ي كارشناسان در مذاكره كلي كيمته‌ي كنفرانس از جمله مذاكره در خصوص بررسي كلي به عنوان يك ناظر، با فرصت مخاطب قرار دادن كميته‌ي كنفرانس در آغاز مذاكره‌ي كلي و در اظهار نظر در پايان مذاكره در خصص بررسي كلي، به يك رويه بدل شده است. به همين ترتيب، نايب‌رئيسان كارفرما و كارگر كميته‌ي كنفرانس دعوت مي‌شوند تا با كميته‌ي كارشناسان در جريان اجلاس‌هايش ملاقات كنند و موضوع‌هاي مورد علاقه مشترك در چارچوب يك نشست ويژه كه براي آن هدف برگزار شده مورد بحث قرار دهند.