موضوع اصلي آخرين شمارهي «خبرنامه» انچمن داروسازان ايران، خرداد ماه 1387، معرفي تجربهي انجمن داروسازان تهران در سازماندهي به 1700 داروخانه در سطح تهران بزرگ است. «مشاركت در ترسيم چشم‌انداز براي يك حركت تاريخ» كه در آخرين شمارهي خبرنامه‌ي انجمن داروسازان ايران به چاپ رسيده كوشيده است تا جنبه‌هايي از اين تجربه را كه مي‌توانند براي ديگر انجمن‌هاي ايراني مفيد باشند، معرفي كند.
خاطر نشان مي‌شود، انجمن‌هايي كه تعداد اعضاء آن‌ها زياد و در سطح شهرهاي بزرگ پراكنده هستند، مثل انجمن‌هاي پزشكان، معلمان، داروسازان، مهندسان، پرستاران، استادان دانشگاه، شعبه‌هايي در سطح مناطق يا محلات تأسيس مي‌كنند كه تعداد اعضاء آن‌ها از حد مشخصي، مثلاً دويست نفر بيشتر نمي‌شود.
اين انجمن‌هاي محلي، معمولاً هر ماه مجمع عمومي برگزار مي‌كنند و تصميم‌هاي مهم اساسنامهاي و آئيننامهاي در اين مجامع به تصويب مي‌رسد.
نمايندگان اين انجمن‌هاي محلي نيز سالانه يا هر سال دوبار در «مجمع نمايندگان» يا «كنوانسيون» انجمن در سطح شهر، استان يا در سطح ملي شركت مي‌كنند.
تأمل در تجربهي داروسازان نشان مي‌دهد كه اين تجربه، هر چند گامي بسيار بلند به سوي سازماندهي اصولي به انجمن‌هاست، اما به دليل مشكلات اساسنامهاي و مشكلات قابل توجه ديگر، به جاي تشكيل انجمن‌هاي محلي، رابطان داروخانه‌داران با كارگروه داروخانه‌داران انجمن را سازماندهي كرده است.
شايد بايسته‌تر آن باشد كه انجمن‌هاي ديگر با ايجاد انجمن‌هاي محلي و منطقه‌اي پايه‌هاي خود را محكم‌تر كنند و به بسط دموكراسي مدد برسانند.. در هر حال، توجه به تجربهي انجمن داروسازان تهران مفيد است. مقاله را با هم بخوانيم:
اقدام هيأت مديره‌ي انجمن داروسازان تهران در سازماندهي داروخانه‌هاي تهران بزرگ در 66 گروه و انتخاب يك داروساز به عنوان سرگروه و رابط هيأت مديره و كميته‌ي داروخانه‌داران با اعضاء اين گروه‌ها، به رغم سادگي ظاهري، در نوع خود يك حركت تاريخي محسوب مي‌شود و مي‌توان اطمينان داشت بسياري از انجمن‌ها كه اعضاء آن‌ها نيز زياد و در سطح شهرهاي بزرگ پراكنده هستند، به اين ابتكار انجمن داروسازان تهران توجه كنند.
قدرت تخيل زيادي لازم نيست تا فهرست بلند بالايي از امكانات بالقوه‌ي اين ابتكار را فهرست كرد: سرگروه‌ها مي‌توانند به عنوان حلقه‌ي رابط بين هيأت مديره و داروخانه‌داران عضو گروه‌ها عمل كنند. اطلاعات و درخواست‌هاي اعضاء گروه‌ها را گردآوري و جمع‌بندي كرده و در نشست‌هاي مشترك خود، فهرستي از مهم‌ترين درخواست‌هاي تمام داروخانه‌ها را گردآوري كنند و در عين حال، تمام توان بالقوه‌ي 1700 داروخانه‌ي فعال در تهران را براي كمك به ارتقاء سلامتي تهراني‌ها بسيج نمايند، و ده‌ها خدمات كوچك و بزرگ ديگر كه مي‌تواند از بركت اين حركت جمعي ناشي شود. با اين همه، يك ذهن خلاق، همچنين قادر است خطر‌هاي بالقوه‌اي را نيز كه در مسير اين حركت درست به كمين نشسته‌اند، تخيل كند. آيا مبتكران اين حركت ارزشمند به علاقمندان فرصت خواهند داد تا در ترسيم چشم‌انداز اين حركت تاريخي مشاركت داشته باشند تا اين حركت در مسير‌هاي انحرافي از نفس نيافتد؟
پيش از ادامه‌ي بحث ذكر چند نكته‌ي تاريخي در اين زمينه ضروري است:
● تمام كساني كه با ادبيات پزشكي و پيراپزشكي به زبان انگليسي آشنا هستند تفاوت‌هاي موجود بين دو مفهوم «سوسايتي» و «اسوسي‌ايشن» را مي‌دانند. هرچند در ترجمه‌ي اين مفاهيم به زبان فارسي كم‌دقتي به كار رفته است، اما «سوسايتي» را معمولاً به «انجمن» و «اسوسي‌ايشن» را به «جامعه» ترجمه مي‌كنند يا بايد بكنند. بر اساس تعريف، «انجمن» گروهي هستند در چارچوب يك اساسنامه كه ركن اصلي تصميم‌گيري آن «مجمع» است كه با حضور حد نصابي از اعضاء رسميت مي‌يابد.
اين جزو حقوق مجمع هر انجمن است كه تمام تصميم‌هاي آئيننامهاي و اساسنامهاي را بررسي و تصويب كند و در نتيجه، هيأت مديره، در فاصله‌ي برگزاري هر مجمع، به نمايندگي از سوي مجمع به فعاليت‌هاي اجرايي مي‌پردازد. اما اگر تعداد اعضاء يك انجمن به نحو چشمگيري افزايش يابد، تصويب تعداد قابل توجه‌اي مصوبه در اجلاس مجمع بسيار دشوار خواهد شد. از همين رو، براي حل اين مشكل، انجمن‌ها دست به ابتكارهاي متنوعي مي‌زنند. سازماندهي داروخانه‌داران در 66 گروه، يكي از ابتكارات قابل توجه انجمن داروسازان تهران است. با اين همه، اگر در ارتباط با اين ابتكار، به برخي از نكات مهم توجه نكنيم، و از پيش براي آن‌ها، راهكارهايي در نظر نگيريم، اين احتمال قوي است كه سازماندهي جديد داروخانه‌داران تهران، به موفقيت‌هاي مورد انتظار دست نيابد. از همين رو، اين نوشته ضمن تأكيد مجدد بر اهميت اين ابتكار، چند نكته را خاطر نشان مي‌سازد. اما پيش از آن، نگاهي به تجربه‌هاي كشورهاي ديگر خالي از لطف نيست.
در بسياري از كشورهاي پيشرفته، اعضاء انجمن‌هاي بزرگ، در شعبه‌هاي كوچك‌تر سازماندهي مي‌شوند. اين شعبه‌ها مي‌توانند براي حل مشكلات اعضاء خود، نسبت به تشكيل مجمع اقدام كنند. در عين حال، هر شعبه، هيأت نمايندگان خود را براي شركت در مجمع «هيأت نمايندگان»، يا «كنوانسيون» انجمن ملي يا استاني، كه معمولاً به صورت سالانه برگزاري مي‌شود، اعزام مي‌كنند.
تجربهي سازماندهي به داروخانه‌هاي تهران با توجه به مقررات جاري در كشور تدوين شده است. براساس اين تجربه، به جاي تأسيس شعبه در يك شهر بزرگ مانند تهران، افرادي به عنوان رابط كارگروه داروخانه‌داران با داروخانه‌داران در هر محله انتخاب شده‌اند. اين رابطان وظيفه دارند مسائل و پيشنهادهاي اعضاء هر گروه را گردآوري و در نشست مشترك با كارگروه داروخانه‌داران تهران در ميان بگذارند.
نخستين نكته‌اي كه در اين زمينه به نظر مي‌رسد اين است كه هر يك از اين رابطان بكوشند با دعوت از چند نفر از داروخانه‌داران و داروسازان فعال و علاقمند در حوزه‌ي مسؤليت خود، يك كارگروه ويژه‌ي همان محله تشكيل دهند و براي نشست‌هاي عادي و فوق‌العاده‌ي اين كارگروه برنامه‌ريزي كنند.
با پيشرفت كارها و كسب تجربه‌هاي بيشتر، اعضاء كارگروه‌هاي محلات نيز مي‌توانند و بايد با تعداد مشخصي از همكاران ارتباط مستمر برقرار سازند و به اين ترتيب، تعداد هرچه بيشتري از همكاران محلات با رابطان گروه رابطه‌ي دائمي داشته باشند. رابطان كارگروه‌هاي محلات نيز، در نشست‌هاي مشترك و سازمان‌يافته‌ي خود با كارگروه داروخانه‌داران تهران، مي‌توانند مسائل و مشكلات را تحليل و ارزيابي كرده و گزارش فعاليت‌هاي خود را به هيأت مديره‌ي انجمن تهران تقديم كنند. انجمن داروسازان تهران نيز، تصميم‌ها و پيشنهادهاي ملي و فراگير را، پس از تصويب هيأت مديره‌ي تهران براي تأييد نهايي به هيأت مديره‌ي انجمن داروسازان ايران تقديم خواهد كرد.
چنين تجربه‌اي نه فقط در انجمن‌هاي داروسازان شهرستان‌هاي بزرگ قابل اجراست، بلكه تمام انجمن‌هايي كه تعداد اعضاء آنان زياد و در سطح شهرهاي بزرگ پراكنده‌اند مي‌توانند به اين تجربه توجه كنند و با توجه به شرايط ويژه‌ي خود، نسبت به اين نوع سازماندهي به اعضاء اقدام كنند.
● تدوين يك برنامه‌ي استراتژيك براي دهه‌هاي آينده‌ي داروسازي، تدوين و اجراي يك برنامه‌ي آموزش كارجمعي و آشنايي با نظام‌نامه‌ي فعاليت‌هاي انجمني، و نيز استفاده از ابزار‌هاي نوين ارتباطي مانند سايت‌هايي كه تمام اعضاء انجمن‌هاي داروسازان بتوانند عضو آن‌ها شوند و نظرات خود را اعلام كنند(مانند سايت خبرنامه و پيام داروسازان)، از جمله پيشنهادهايي است كه مي‌توان براي ترسيم حركت تاريخي داروسازان ارايه داد.■